25-ші мерейтойлық Дүниежүзілік тау-кен конгресі жұмысының екінші және үшінші күндері: мүмкіндіктер, инвестициялар, үрдістер

20 маусым күні ДТК шеңберінде «АММ» Конгресі өтті. Іс-шара қысқартылған форматта өтті. Талқылаудың негізгі тақырыптары: Қазақстанның тау-кен металлургия өнеркәсібінің қазіргі жағдайына шолу, Елдің инвестициялық мүмкіндіктері және ҚР жер қойнауындағы пайдалы қазбалар қоры болды.

Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің төрағасы Ақбатыр Надырбаев: «Бүгінгі күні Қазақстанда 7621 кен орны бар, соның ішінде 3362-сі - жер қойнауы пайдаланылуда, 3817 - резервтік. Алтын кен орындарының жалпы саны – 343 кен орны (қорлар - 2,4 мың тонна), күміс - 196 (50,7 мың тонна) мыс - 125 (40 млн. тонна), хром - 17 (355 млн. тонна), никель - 41 (2 млн. тонна) және т.б. Тау-кен секторындағы ірі жер қойнауын пайдаланушы компаниялар: «Қазмырыш» ЖШС, «Қазақмыс» корпорациясы, «ERG» ЖШС, «Қазхром» ЖШС, Алтыналмас АК. Геологиялық барлау жұмыстары үшін ҚР шамамен 1,25 млн. км2 аумағы қол жетімді».

Көліктік-логистикалық қызметтер тақырыбын Эдуард Каплан, Халықаралық көлік академиясының (ITA) академигі, ҚР Ұлттық инженерлік академиясының корреспондент мүшесі қозғады: «Тасымалдаудың жоспарлы көлемін орындауға теріс әсер ететін факторлардың нақты әсер етуін талдау 60% проблемалар вагонмен қамтамасыз етпеуден туындайтынын көрсетеді. Осылайша инфрақұрылымның жеткіліксіз деңгейде дамуы тек 15%, ал үдеріс қатысушылары арасындағы тиімсіз өзара әрекеттестік - тек 10% құрайды. Сондықтан, тасымалдау үдерісін ұйымдастыру жүйесін жетілдіру үшін ЖҮК ТҮСІРУГЕ қатысты созылмалы проблемаға, сондай-ақ жүк жіберуші/жүк алушының жанасатын станциялармен өзара әрекеттестік мәселесіне ерекше назар аудару қажет. Сонымен қатар, жүк тиеу және түсіру кезінде вагондардың нормативтен жоғары іркілулері үшін төлем жүйесін енгізуді қарастыруға болады. Ақыр аяғында, тасымалдаудың тәуліктік жоспарының орындалмау себептері туралы статистиканы жинау және талдау, вагондарды беру-жинау туралы келісімшарттарды жетілдіру, БСА көкейтесті ету, оның орындалуына қатысты жауапкершілік пен бақылауды күшейту пайдалы болары анық».

Қарқынды пікірталас «Қазақстан Республикасының «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» және «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» кодексі» дөңгелек үстелінде де өрбіді.

Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Жер қойнауын пайдалану департаментінің директоры: «ҚР «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы кодексі» 27 желтоқсан 2017 жылы қабылданды және өте жақын арада - 29 маусым 2018 жылы өз күшіне еніп, еліміздің тұрақты экономикалық дамуы, жаңа жобалар, жұмыс орындарын құру үшін минералды шикізат базасын қайта толықтыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Атап айтқанда, онда Алғашқы өтінім қағидасы (үздік әлемдік тәжірибе), Геологиялық ақпаратқа ашық қол жеткізу, Әкімшілік кедергілер мен рұқсат беретін рәсімдерді қысқарту, Қорларды бағалаудың халықаралық стандарттары, Барлау мерзімін қысқару, Юниор компаниялар нарығының қызмет етуін қамтамасыз ету және капитал тарту мүмкіндіктері секілді еліміз үшін тұжырымдамалық жаңа енгізілімдер көрсетіледі.

Осыған байланысты жақын болашақта біз жер қойнауы саласындағы геологиялық барлауға инвестициялар тартуды (3-5 есе өсу); өндірістің өсуін - 10-13%; ЖІӨ өсуін - 1.9-2.5%, салық түсімдерінің артуын, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық қаупінің жойылуын күтудеміз.

Конгрестік жұмыс күндері барысында техникалық сессиялар жалғасты.

Қатысушылар арасында «Инновациялар мен индустрия 4.0» сессиясы үлкен қызығушылық тудырды, онда, атап айтқанда, тау-кен кәсіпорындарын кешенді автоматтандыру, тау-кен өнеркәсібінде басқарушысыз автоматтандырылған технологияларды пайдалану, тау-кен ісінде цифрландыру және робототехника секілді тақырыптар талқыланды.

Владимир Сысоев, компания «Epiroc» (Швеция) компаниясының жерасты жабдықтар бөлімінің автоматтандыру басқармасының басшысы: «Мен 15 жылға жуық осы секторда жұмыс істеп келемін және соңғы 2-3 жыл барлық алдыңғы жылдардан өте қатты ерекшеленеді деп сеніммен айтуға болады. Не 5 жыл, не 10 жыл бұрын мұндай болған жоқ. Күн сайын жаңа технологиялар барынша қолжетімді болып келеді, бұл, басқалармен қатар, тау-кен саласына да әсер етуде. Технологиялармен «сен» қарым-қатынасындағы жастар салаға келіп, әр түрлі инновациялық әзірлемелерді белсенді түрде енгізіп, үдерістерді автоматтандыруда.

Соңғы кезде біз кәсіпорындардың нақты не істей алатындығы туралы күн сайын артып жатқан сұранысқа иеміз. Ресей мен Қазақстан сияқты елдер бүгінгі таңда алдыңғы қатарда тұрғандығы - яғни олар артта қалмаған және қуып жетіп келе жатпағандығы, жетекші жайғасымды иеленетіндігі әсіресе қуантады.

Сіздерді сандармен жалықтырмай, тек алдағы 5 жылда біз өзіміз үйреніп қалғандардан басқа өндірумен байланысты мүлдем басқа технологияларды алатынымызды, әлдеқайда төмен жарақаттылық қаупі мен әлдеқайда жоғары өнімділіктің болатынын, оған қоса шахтер мамандығының қызықтырақ, әрі беделдірек болғандығы арқасында жұмыс істейтін көп жастардың болатынын айтқым келеді».

«Экология және қалдықтарды өңдеу» сессиясында да көптеген пікірталастар болды. Мұнда тау-кен металлургия кешенінің экологиялық проблемалары мен оларды шешудің перспективалы жолдары туралы мәселелер қозғалды, қалдық қоймалары экологиялық таза жүйелерінің әзірлемелер нұсқалары, сондай-ақ тау жынысы қалдықтарын көмудің жаңа тұжырымдамасы ұсынылды.

Ұйымдастырушысы ДТК-нің Алмаз серіктесі EY болған «Әлемдік бизнес» сессиясын айрықша атап өтуге болады. Онда әлемдік тау-кен өнеркәсібіндегі жалпы нарықтық үрдістер, тау-кен өнеркәсібі саласындағы негізгі бизнес-тәуекелдер, тау-кен компанияларының алдағы сын-тегеуріндері және тағы басқа мәселелер талқыланды.

«Осындай маңызды және ауқымды іс-шараның Астанада өтуі елімізідің әлемдік деңгейдегі тау-кен өнеркәсібін құру жолындағы үлкен жетістігі және шетелдік инвесторларды тарту, Жер қойнауы туралы жаңа кодексті дайындау бойынша алдында басталған жұмыстың қисынды жалғасы, сондай-ақ Өндіруші салалардың ашықтық бастамасымен және басқа да бастамалармен ынтымақтастықтың сәтті жалғасы болып табылады», - деді өз сөзінде Виктор Коваленко, EY компаниясы қызметтер бөлімінің климаттың өзгеруі және Орталық Азия, Кавказ, Украина және Беларусь елдері бойынша тұрақты даму саласындағы Аймақтық директоры.

Джеймс Метчер, EY компаниясының серіктесі, Intelligent Automation саласындағы қызмет тәжірибесі жөніндегі жаһандық басшы тау-кен өнеркәсібіне Цифрландыру кезінде кезігетін тәуекелдер тақырыбына тоқталды. «Цифрландыру адамдардың міндетті түрде жұмысын жоғалтуын білдірмейді. Өйткені ол, сондай-ақ, жұмыс күші пайдаланылатын орындарды қайта бөлу мүмкіндігін беретін баламалы жұмыс орындары мен мамандықтармен қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, сала таланттар үшін күресетінін және оларды ұстап қалып, адамдарға жаңа дағдыларды үйрететінін түсіну маңызды. Ұрпақ өкілдерінің көпшілігінің бір ұйымдағы болжалды жұмыс мерзімі үш жыл екендігін, сондай-ақ әлем бойынша білім беру жөніндегі қоғамдастықтар орын алып жатқан жылдам өзгерістермен бірге жүруге тырыса отырып, сәйкесінше оқыту тәсілдерін өзгертуге тырысып жатқандығын ескерсек, бұл өте маңызды. Мұның бәрі ұйымдарды жаңа оқыту механизмдерін құрып, қызметкерлерге үлкен өкілеттіктер беруге итермелейді».

«ТКМК үшін кадрлар» сессиясында саладағы әлеуметтік және еңбек қатынастары жөніндегі өзекті мәселелер талқыланды, Ресейде кадрлар дайындау жүйесін талданып, «Қазақмыс Корпорациясы» ЖШС кәсіпорындарындағы қазіргі заманғы тәлімгерлік жүйе дуалды оқыту шеңберінде үлгі ретінде берілді.

«ТКМК-дегі әйелдер» сессиясында әйелдер қауымының дүние жүзі бойынша Тау-кен металлургия кешеніндегі артып келе жатқан рөліне, саладағы гендерлік теңдікке назар аударылды. Мелинда Мур, Women in Mining қауымдастығы (Ұлыбритания) Халықаралық қаржы бөлімінің басшысы түрлі елдердің әйелдерінің сектордың табысты өкілдерін көруге және өз мүмкіндіктеріне сенуге мүмкіндік беретін тау-кен металлургия саласындағы халықаралық бағдарлама - 100 көшбасшы әйелдер туралы өз сөзінде айтты.

Тарих ғылымдарының докторы Зинара Мухина, «МИСиС» ҰЗТИ Старосоколь технологиялық институты (филиал) гуманитарлық ғылымдар кафедрасының жектешісі, Ресейдің кейбір металлургиялық кәсіпорындарының негізінде өзінің зерттеуінің үзінділерімен бөлісті - әлі күнге дейін тек 4% ерлер әйелдерді бірінші басшы ретінде тағайындауды дұрыс санайды. Ал 41% әйелдер өздерінің кәсіпорындардағы басшылық рөлді жақсырақ орындайтынын, 35% оларда басшыға деген ешқандай гендерлік артықшылық жоқ екенін айтады.

24-ші «Тау-кен жабдықтары, кен және минералдарды өндіру және байыту» халықаралық көрмесі - MiningWorld Central Asia және 15-ші «Kazcomak 2018 – Жол және өнеркәсіптік құрылыс, коммуналдық жабдықтар» Қазақстандық халықаралық көрмесінің де жұмысы қызуда болды».

Биылғы жылы іс-шара өз «қанатының» астына 24 елдің 260 компаниясын жинады, бұл тек символикалық түрде болды. Олардың ішінде A Aramine, Atlas Copco, CFT Group, Dressta, MetsoMinerals, Mclanahan, FLSMidth, Sandvik Mining and Construction, Thrane, Outotec, Thyssenkrupp, Вист Групп және т.б. секілді саланың жетекші көшбасшылары болды.

Австралия, Австрия (алғашқы рет көрмеде өзінің ұлттық стендін ұсынды), Ұлыбритания, Канада, ҚХР, Норвегия, Польша, Финляндия, Франция, Чех Республикасы секілді елдер көрмеде өз стендерін ұсынды. ұлттық бірыңғай бағандар, мұндай олар ұсынылды ретінде елдер. Қазақстанның жетекші тау-кен өндіруші және тау-кен өңдеуші кәсіпорындары өз экспозицияларын ұсынды. Олардың ішінде: Іс-шараның серіктесі мәртебесіне ие Ақтөбе мыс компаниясы, KazMinerals, ERG, Kazakhmys, Kazzinc бар.

Экспозицияда жер үсті және жер асты бұрғылау, тау-кен массасын ұсақтау және сұрыптауға, тиеу-жеткізу жұмыстарға, туннель ұңғылауға, ашық кен орындарын игеруге арналған жабдықтар мен машиналар, ТКМК үшін бағдарламалық шешімдер, сондай-ақ жүк көтергіштігі жоғары карьерге арналған жүкті өзі түсіргіш машиналар және тағы басқа ауыр көліктік жабдықтар ұсынылды.

Осылайша, «Эпирок Орталық Азия» компаниясы бұрғылау және тиеу-жеткізу жабдықтары сұрыптамасында жаңа өнімдерді, KÖPPERN - тау-кен байыту өнеркәсібі үшін дестелеуіш баспақтар, NORDMEYER SMAG – шахталық автотехника мен бұрғылау машиналарын, RHEWUM – елеуіш машиналар мен діріл үлестірушілер ұсынды. «Пассат Холдинг» компаниясының стендін ерекше атап өтуге тұрарлық. Мұнда «Микропроцессорлық МАСС шахталық бағаналық сигнал беру аппаратурасы» жүйесі көрсетілді. Бұл жүйе шахтадағы жұмыстардың жоғары қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және ТМД нарығында қазір теңдесі жоқ. Сонымен қатар Қазақстан нарығында руда массасын өлшеуге арналған жаңа технология – руда массасын жанасусыз өлшеуге арналған конвейерлік таразы үлгісі ұсынылды.

DMT компаниясының стендінде тау-кен ісіндегі инжиниринг, консалтинг және геотехника саласындағы соңғы жетістіктер туралы ақпарат алуға болатын еді.

Көрмеге қатысушылар ТКМК саласындағы жаңа техника және технологиялармен танысу, тау-кен өнеркәсібіне арналған Уралмашзавод ҚАҚ заманауи жабдықтар және ОАР-нан тау-кен руда жабдықтары туралы семинар-таныстыруларына, Outotec компаниясының пайдалы қазбаларды өңдеуге арналған инновациялық технологиялар жөніндегі семинарына бару, сондай-ақ нысандары «АрселорМиттал Теміртау» АҚ шахталары мен металлургиялық комбинаты, KazMinerals компаниясының «Бозшакөл» мыс кеніші және «Altyntau Kokshetau» АҚ-ның Васильковское алтын кен орны болған бірқатар өнеркәсіптік экскурсияларға бару мүмкіндігін ие болды.

Конгресс шеңберінде Mines&Money Eurasia халықаралық инвестициялық конференциясы - тау-кен секторына капитал мен инвестицияларды тарту жөніндегі жетекші халықаралық іс-шаралар сериясы да өтті.

Конференция шеңберінде ТКМК секторындағы түрлі өзекті мәселелер көтерілді. Атап айтқанда, мысалы, Resource Capital Funds аға қызметкері Адам Дэвидсон «Орталық Азиядағы тау-кен өнеркәсібі бойынша жобаңызға жеке акционерлік капиталды қалай тартуға болады» тақырыбы бойынша өз зерттеулерімен бөлісті.

Jolimont Global Mining Systems директоры Адам Дэвидсон тау-кен өнеркәсібін түрлендіру үшін инновацияларға инвестициялау туралы айтып берді.

GRATA International серіктесі және Жер қойнауын пайдалану департаментінің (Алматы) басшысы Ерболат Еркебулановтың баяндамасы үлкен қызығушылық тудырды, онда жер қойнауы туралы заң өз күшіне енгеннен кейін тау-кен өнеркәсібі саласындағы қазіргі жер қойнауын пайдаланушылар үшін не өзгеретіні туралы айтылды.

Сонымен қатар қандай металдарға инвестициялау керектігі, Жаһандық қаржы нарықтары мен валюта динамикасы 2018 жылы және келешекте алтынның бағасына қалай әсер ететіні, Тау-кен жобасына инвестициялау кезіндегі негізгі аспектілер мен стратегиялық мақсаттар, Алдағы жылдары Қытай Евразияның табиғи ресурстарына қалай әсер ететіндігі және т.б. туралы тақырыптар талқыланды.

Mines&Money Eurasia конференциясында ірі әлемдік компаниялармен қатар юниор компаниялар мен Қазақстан Республикасының тау-кен металлургия саласына инвестиция жасауға дайын шағын капиталдандыруы бар мамандандырылған инвестициялық ұйымдар да үлкен қызығушылық танытты.

Конгресс өз жұмысын «май шамын» - келесі Конгресті өткізу құқығын беретін ДТК символын ресми табыстау рәсімімен аяқтады.

Келесі Конгресс 2021 жылы Брисбенде (Австралия) өтеді.

Салтанатты рәсімге ҚР Инвестициялар және даму министрлігінің жауапты хатшысы Замир Сағынов, ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты Альберт Рау, ҚР Инвестициялар және даму министрлігі Индустриалдық даму және өнеркәсіптік қауіпсіздік комитетінің төрағасы Алмас Батанов, Дүниежүзілік тау-кен конгресінің төрағасы Марек Цала, 2021 жылғы Австралиядағы Дүниежүзілік тау-кен конгресі Ұйымдастыру комитетінің төрағасы Хуа Гуо, Австралияның Қазақстан мен Ресейдегі елшісі Петер Теш және Австралиялық тау-кен және металлургия институтының директоры Стефан Дурник қатысты.

Өзінің құттықтау сөзінде, Марек Цала Конгрестің ұйымдастырылуы мен Астанада өткізілуінің жоғары деңгейін, бай жұмыс бағдарламасын атап өтіп, Конгресс ұйымдастырушылаына алғысын білдірді.

25-ші Дүниежүзілік тау-кен конгресінің жұмысына 2389 астам қатысушы, әлемнің 50 мемлекетінен 1047 компания қатысты, олардың ішінде үкімет мүшелері, ғылым қайраткері, халықаралық мамандандырылған ұйымдардың қызметкерлері, тау-кен өндіруші кәсіпорындардың басшылары, дипломатиялық миссия өкілдері болды.

Осындай ауқымды іс-шараның ұйымдастырушысы ҚР Инвестиция және даму министрлігі, ал операторы Iteca қазақстандық көрме компаниясы болды.